13 maart 2011

13 maart 2011

Meer dan waard

Alles schudde. Met een ongekende kracht beefde de zeebodem en een enorme hoeveelheid water sloeg op hol, richting Japanse kust en verslond alles op zijn weg. Hele dorpen verdwenen van de aardbodem. Een vloedgolf van zo’n tien meter hoog ontzag niets en niemand.

Met het zien van de beelden van deze ramp moest ik even denken aan onze ‘eigen’ aardbeving. Op 13 april 1992 trilde de grond onder Roermond.  5,8 op de schaal van Richter, de zwaarste ooit gemeten in West-Europa. De aarde scheurde, schoorstenen storten in en ’s morgens zaten er scheuren in muren die er van tevoren niet zaten. Ikzelf werd wakker doordat alles in de slaapkamer rammelde en heen en weer schudde. Voordat ik goed en wel besefte wat er gaande was, was het voorbij.  De volgende ochtend stond een van de klokken stil: twintig over drie.

Vier minuten onafgebroken, dat is pas echt heftig. En dan 8,9 op de schaal van Richter. Dat is duizenden keren zo zwaar als die van Roermond. Japan is goed voorbereid op aardbevingen. Huizen zijn ‘earthquakeproof’ gebouwd. Allerhande hightech zorgt ervoor dat in geval van calamiteiten van alles wordt uitgeschakeld. Treinen komen automatisch tot stilstand en kerncentrales worden automatisch stil gelegd. Toch is er bij een centrale iets mis gegaan. De koeling werkte niet goed en de reactor raakte oververhit; er dreigde een meltdown, zo’n beetje het ergste wat er nucleair gebeuren kan.  Meer dan 100.000 mensen werden geëvacueerd in een straal van 20 km, onzeker over wat de toekomst brengen zal. Men zet alles op alles om de reactor weer onder controle te krijgen.

Tsjernobyl, over enkele weken alweer 25 jaar geleden. We herinneren het ons allemaal nog wel. Op dat moment stond de wind eens een keertje niet uit het westen maar uit de oosthoek en een hele wolk radioactiviteit waaierde over ons uit. Je had op dat moment geen enkel idee wat dit precies zou gaan betekenen, maar in ieder geval niet veel goeds.

Voor de mens is blootstelling aan radioactieve straling niet goed. Het kan beschadigingen  of veranderingen in de celstructuur teweeg brengen en dan met name in de DNA-structuur. Of we nu bruine ogen hebben, flaporen, schoenmaat 48, jubeltenen of groene vingers, alles ligt vast in ons DNA. Gehele of gedeeltelijke beschadiging kan uiteindelijk leiden tot kanker.

Bij planten lijkt de uitwerking van radioactiviteit aanzienlijk minder. Gronden rondom de rampreactor in Tsjernobyl zijn nog steeds enorm vervuild. Wonderbaarlijk genoeg groeien planten hier nog steeds heel welig. Ze lijken weinig last te hebben van de radioactiviteit. Planten lijken in een ver verleden een bepaalde resistentie te hebben opgebouwd tegen radioactiviteit, aldus  Martin Hajduch, die dit onlangs onderzocht en de resultaten hiervan publiceerde in het tijdschrift Environmental  Science and Technology. Om dit te begrijpen zaaide hij vlas en sojabonen op grond die nog erg vervuild was en op een stuk land waarvan de grond al schoongemaakt was. Achteraf werden alle eiwitten onderzocht en bleken bij vlas slechts 35 van de 720 onderzochte eiwitten verschillen te vertonen met de planten van de schone grond. De resultaten met de sojabonen hadden veel overeenkomst met die van de vlasplanten, alleen waren daar de afwijkingen in andere eiwitten aangetroffen. Zo op het oog vertoonden de planten echter geen verschillen. Een ander voorbeeld van hun 'resistentie' is het feit dat vier ginkgo's die op minder dan 1 km afstand van de inslag van de eerste atoombom op Hiroshima in 1945 stonden, het overleefden en er nog steeds staan!

Dieren zijn net als de mens wél gevoelig voor radioactieve straling. Dit zal er wel mee te maken hebben dat ze zich altijd tijdig uit de voeten konden maken.
Met dit soort gebeurtenissen moet ik altijd denken aan de wet van Murphy. Als een gebeurtenis zich een oneindig aantal keer herhaalt en iedere keer is er een kleine kans dat iets misgaat, dan gaat het vroeg of laat een keer mis. En dat zie je nu ook weer.

Weer een reden temeer om het gebruik van kernenergie te heroverwegen. Radioactieve straling is kleurloos, reukloos, onzichtbaar. Je merkt er in eerste instantie niets van en daarin schuilt een groot gevaar. Als er iets mis gaat is de schade enorm, en van heel lange duur. Groene energie is en blijft de enige energievorm voor de toekomst. Ook al is deze nu niet ‘rendabel’. Het begrip rendabel is relatief. Het is meer wat zijn we gewend ervoor te betalen en wat hebben we er voor over. We zullen aan de gedachte moeten wennen dat ons uitgavepatroon zal wijzigen en we meer zullen betalen voor het laten branden van ons schemerlampje, het uitstapje met de auto, het draaien van een cd’tje en, dat is misschien nog wel het ergste, ook voor het lezen van mijn column. Maar dat blijft het wel meer dan waard, toch?

     

Een onvoorstelbare ramp.(foto's: internet)

 

VOORGAANDE                                                                               VOLGENDE