15 januari 2012

15 januari 2012

Celles, een spookstad

De winter is de tijd van lange avonden. De tijd om allerhande ‘winterklusjes’ binnenshuis te doen. Afgelopen week ben ik begonnen met het monteren van de videofilm van de vakantie. Van het eerste stukje over het gehucht Lavalette en zijn omgeving, maakte ik een kort promofilmpje, speciaal voor Anna, wier huisje we huurden. Terwijl het buiten stormt en regent geniet je binnen met al deze beelden nog even na en wens je jezelf weer terug in dit paradijs. In gedachten ben je zelfs even terug.

Ik loop weer even tussen de deels vervallen huizen van een verlaten dorpje, daar in de buurt. We zijn niet de enigen. Het idyllisch gelegen Celles aan het Lac du Salagou is een ware toeristische attractie. Hoe is het mogelijk dat een dorpje in zo’n betoverende omgeving en gelegen aan zo’n prachtig meer zo is kunnen vervallen. Een korte terugblik.

Celles was een dorp aan een rivier. Op zo’n 250 meter afstand stroomde de Salagou. De geschiedenis van Celles gaat ver terug. In een schrijven van  paus Eugene III uit 1145 wordt Celles reeds genoemd. In teksten uit de 13de en 14de eeuw blijkt dat er een kerk toegewijd werd aan de Heilige Maria.


Nagenoeg de hele beroepsbevolking was, zoals bijna overal in Frankrijk, werkzaam in de agrarische sector. Wijngaarden zorgden niet alleen voor wijn maar ook voor de tafeldruif. Luzerneklaver, tarwe en haver vormden verder belangrijke producten van het land. Van de brem die er volop groeide werd een bepaald soort doek gemaakt. Voor eigen gebruik verbouwde men olijven, diverse soorten fruit en groenten waaronder linzen en kikkererwten. De tamme kastanjes waren eveneens voor eigen consumptie en bijenkorven zorgden voor een constante voorraad honing. Tot midden achttienhonderd werden er zelfs zijderupsen gekweekt. Als je goed oplet ontdek je hier en daar nog een oude moerbeiboom uit die tijd. Verder hield bijna iedereen er pluimvee, konijnen, lammetjes en soms zelfs een varken op na. Jacht, visserij, een kleinigheidje uit een strop, champignons, kikkerbilletjes en natuurlijk escargots completeerden de maaltijd. Is dit nu wat men met ‘leven als God in Frankrijk’ bedoelt? Eeuwenlang ging dit zo.


Maar door een crisis in de wijnsector is de druivencultuur medio vorige eeuw niet meer lonend. In 1959 wordt bekeken of fruit niet rendabeler is dan druiven. Alleen is het dan wel belangrijk om voor de irrigatie van de boomgaarden een waterbuffer te creëren omdat de waterstanden van de Salagou heel onvoorspelbaar zijn. Men besluit een stuwdam aan te leggen waardoor de hele vallei onder water zal komen te staan. Alle wijngaarden, akkers, het kasteel van Celles maar ook Celles zelf en enkele gehuchten in de omgeving zullen onder water verdwijnen als de maximale hoogte bereikt wordt. Dat dit met veel protest en emoties gepaard gaat is logisch. De woningen en de grond waar men al generaties in en van leeft zullen voorgoed verloren gaan. Een en ander zal in twee fases geschieden: eerste fase, vullen tot 139 meter hoogte en pas later zal men het water nog eens elf meter laten stijgen. In oktober 1969 wordt de dam gesloten en hevige regenval zorgt ervoor dat in drie dagen het meer al voor de helft gevuld wordt. De laatste bewoners vertrekken in allerijl met hun hele hebben en houden met alle beschikbare eigen middelen – de overheid doet helemaal niets - en als de enige toegangsweg langzaam onder water begint te lopen moet het leger helpen de laatsten droog over te zetten. Veel spullen blijven achter en zijn later door ‘geïnteresseerden’ opgehaald. Zelfs de klok in de kerktoren wordt geroofd. Enkele dagen later is het dorp helemaal onbereikbaar. Er wordt een noodweg aangelegd om alsnog de ‘bewoners’ van het kerkhof te evacueren. Tijdens deze exodus heeft alleen het leger zich sterk gemaakt om de mensen te helpen. Alle andere overheden hebben na de onteigening en de schadeloosstelling de inwoners van Celles aan hun lot overgelaten. Geen enkele hulp, ook geen psychische ondersteuning aan de ouderen die hier heel hun leven hebben gewoond. ‘We hebben ze na de onteigening schadeloos gesteld. Het was aan hunzelf om te verkassen’. Het zal nog drie jaar duren voor de hoogte van 139 meter bereikt wordt. Veel inwoners zijn nooit meer terug gegaan omdat ze de aanblik van hun desolate dorp niet konden en nog steeds niet kunnen verdragen. Ze krijgen het nog steeds te kwaad als ze over deze rampzalige tijd praten.

Men heeft het water niet verder laten stijgen tot de geplande 150 meter. Celles zelf is daardoor nooit onder water gekomen. Wel het kasteel en diverse boerderijen zijn voor altijd verdwenen. Een groep bomen in het meer geeft de plaats aan van het verdronken kasteel. Er gaan stemmen op om er weer een ‘levend’ dorp van te maken maar daar is veel geld voor nodig. Het gemeentehuis is het enige dat hersteld en bewoond is. In de bij Celles behorende gehuchten Vailhés en Pradines worden al woningen bewoonbaar gemaakt en bewoond. Maar ook in Celles zelf wordt alles op alles gezet om er weer een normaal dorp van te maken.

In gedachten loop ik verder. Enkele agaves genieten van het uitzicht over het meer. Tussen de kurkdroge rotsachtige rode ruffes en op de muurresten lijkt toch wat groen te gedijen. Kaasjeskruid en akkerwindes hebben hun weg naar het dorp al gevonden. Ze ‘wonen’ al in Celles. Hoe lang nog voor dat het echt bewoond wordt?

Een impressie

     

     

     

Anna en Jan besloten onlangs hun huisje in Lavalette vaker te willen verhuren, meer mensen te laten genieten van dit paradijsje op aarde. Als je geïnteresseerd bent mail Anna even. Voor de prijs hoef je het zeker niet te laten. Lily en ik hebben er intens van genoten.

VOORGAANDE                                                                               VOLGENDE