19 juli 2009
De kaardebol
De dauw ligt nog zwaar op alle planten. Het is nog vroeg. Het belooft weer een hete dag te worden maar de zon zal nog uren schuil gaan achter de hoge bomen van het aangrenzende bos. Ben er al in geen weken meer geweest. Ik ben er dit jaar sowieso nog bijna niet geweest. Mijn volkstuintje.  Ingeschreven in 1978 met nog twintig wachtenden voor me. We woonden toen nog in een flat en ik wilde mijn groene vingers toch af en toe zwart zien. In 1979 was het zover en kreeg ik mijn stukje, zo’n 200 m2. De eerste jaren kweekte ik er allerhande groenten maar door de jaren heen werd de strijd tegen de inheemse beplanting steeds heftiger. Meestal kreeg ik alles wel weer onder controle. Dit jaar spant de kroon. Het beplantingsplan is grotendeels door God getekend en aangeplant. Ik laat een deel van de autochtone inwoners al jaren hun gang gaan en daar maken ze dit jaar dan ook nog dankbaarder gebruik van. Al vroeg in het jaar bloeide het vingerhoedskruid in diverse prachtige kleuren. Gevolgd door ontelbare gele toortsen en blauwe campanula’s. Ook witte en paarse prikneuzen, hoe komen ze aan zo’n naam, zijn uit omringende tuinen komen aanwaaien. Zachtgele teunisbloemen verspreiden tegen de avond een zoete geur. Maar wie zeker ook genoemd moet worden is toch wel de kaardebol, de Dipsacus fullonum, een soort distel. Meer dan twee meter steekt hij zijn bloemen de lucht in. De bladeren staan kruisgewijs en twee tegenover elkaar geplaatste bladeren vormen een ‘kommetje’ waarin bijna altijd water staat. Het eerste deel van zijn latijnse naam, dipsacus, hetgeen drinkbeker betekent, verwijst naar deze eigenschap. Een drinkplaats voor insecten en kleinere dieren. De kaardebol heeft nog iets aparts. Veel bloeiwijzen bloeien van onderen naar boven en een enkeling van boven naar beneden. De kaardebol begint in het midden en bloeit dan naar boven én beneden tegelijk. Hij wordt in veel landen nog steeds gebruikt om wol te kaarden. Een oude Arabische sage vertelt hoe dit ooit begon….
Heel lang geleden klopten twee reizigers aan bij een arme boer. Hij ontving ze gastvrij en bood ze eten en onderdak. Na drie dagen was de arme boer door zijn voorraad heen en, hoezeer het hem ook speet, verwees hij hen naar het huis van zijn buurman, een welgestelde heerboer. Deze scheepte hen echter af met slechts enkele muntstukken. Beide boeren zagen vervolgens hoe de reizigers in engelen veranderden, weg vlogen en vervolgens terug keerden met voor beide boeren een geschenk. De rijke boer kreeg een grote zak, gevuld met zaad, terwijl de arme boer slechts een klein pakje kreeg. Opgewonden zaaide de rijke boer het zaad en in korte tijd veranderde zijn erf in een zee van bloemen. Teleurgesteld zaaide ook de arme boer het zaad en de teleurstelling groeide toen hieruit slechts distels groeiden met stekelige kolven, vreemd bloeiend met laagjes blauwe bloemen. De vreugde van de rijke boer was echter maar van korte duur want de bloemen bloeiden slechts een dag en waren daarom niet voor verkoop geschikt. Bovendien bleek het een hardnekkig onkruid te zijn dat zijn hele erf overwoekerde en van de andere gewassen niets over liet. Enkele jaren later was hij een arm man. De arme boer was ook teleurgesteld. Maar in een droom kreeg hij de boodschap om met de distelbollen naar de markt te gaan en ze te verkopen aan schaaphouders, om er hun wol mee te kaarden. De volgende morgen laadde hij zijn kar overvol en vertrok naar de markt. Het werd een groot succes en korte tijd later was hij een rijk man. Sindsdien worden deze bollen kaardebollen genoemd.
Waarschijnlijk heb je geen schaap in je achtertuin en hoef je je daarom ook geen zorgen te maken over het kaarden van de wol. Toch is ook de decoratieve waarde van de kaardebol groot. Maak een plekje voor hem vrij. Hij is het zeker waard!
  
1 en 2. Hij begint in het midden te bloeien en bloeit vervolgens én naar boven én naar beneden tegelijk.
3. Een drinkplaats voor insecten en kleinere dieren.
VOORGAANDE VOLGENDE
|
