1 december 2013

1 december 2013


Begin

Vandaag begint de winter, de meteorologische winter om precies te zijn. Dit begrip is ingevoerd om het voor meteorologen overzichtelijker en gemakkelijker te maken, terwijl het tegendeel veelal het geval bleek te zijn. De meteorologische seizoenen lopen gelijk met de maanden. De winter omvat meteorologisch de maanden december, januari en februari. De astrologische winter die bepaald wordt door de zonnewende, begint dit jaar op 21 december om 11 minuten over 6 ’s middags. De zon staat dan precies boven de Steenbokskeerkring. Vanaf die 21ste december gaan de dagen weer lengen. Wat trouwens grappig is, is dat dit lengen in het begin alleen aan de avondzijde van de dag gebeurt. De vroegste zonsondergang valt zelfs al rond 15 december. Pas in januari begint de zon ook vroeger op te komen en lengt de dag zowel ’s morgens als ’s middags.

We merken nog maar weinig van de naderende winter. Een speldenprikje en wat summiere sneeuwvlokjes afgelopen week is tot nu toe alles. Wel vallen de bladeren massaal en blijft het bladscheppen uit de vijver, het vegen van de stoepen en afvoeren naar de ‘bladerenbak’, iets verderop in de straat, een bijna dagelijkse klus. Een deel gooide ik op de niet-groenblijvende borders als winterisolatie. Allerlei insecten zoals pissebedden, miljoenpoten en larven van allerhande kevers zoeken schuilplekken tussen deze bladeren. Insectenetende vogels zoals de heggemus en het roodborstje zoeken continu naar die lekkernijen tussen dit bladafval. Vroeger liet ik het platanenblad een hele tijd liggen. Het ritselen en kraken van de droge bladeren onder je schoenen gaf de herfst een extra dimensie. Maar omdat Oscar, onze dementerende kater, het tegeltje ‘geen poep op de stoep’ vaak negeert, heb ik geen keus. Geen zin in Russisch roulette: als je niet naar de stoep kijkt is het niet de vraag of, maar wanneer het ‘raak’ is.

Met winterklaar maken zijn we tegenwoordig snel klaar. Laat alles zoveel mogelijk met rust. Naast het dood blad in de borders zijn nog rechtopstaande plantenresten een prima overwintermogelijkheid voor allerhande insecten. Bovendien vormen ze, berijpt en besneeuwd, vaak prachtige wintersilhouetten. Wel heb ik alle vorstgevoelige planten alweer naar zolder gesleept, bepaald geen sinecure. Het enige waar ik rond deze tijd buitenshuis een begin mee maak is met het terugsnoeien van de leibomen. Er zijn er al een paar keurig ‘geknipt’. De hoge plataan, die al sinds jaar en dag geknot wordt, is de zwaarste klus. De ladders liggen klaar. Het wachten is op een volledig windstille en droge dag om zoveel mogelijk risico uit te sluiten. 

Vorige week kreeg ik een mail van iemand die me vroeg hoe hij zijn olijf het beste door de winter kon krijgen. Ik heb hem gemaild en gevraagd of hij in de volle grond stond of in een pot. Deze vraag werd niet beantwoord. Misschien leest hij mijn columns dus daarom toch even het antwoord. Staat hij in een pot dan mag de grond niet bevriezen. Zet hem daarom bij aanhoudende vorst even vorstvrij binnen maar als het even kan meteen weer naar buiten. Noppenfolie om de pot heeft geen enkele zin. Staat hij in de volle grond, bedek dan de grond met een dik pak bladeren of stro. Een groot stuk plastic nog eens over dit bladerpak heen zorgt dat niet alle regen bij de wortels komt. Een olijf heeft een hekel aan teveel water, zeker in de winter. Hij zal eerder bezwijken aan natte voeten dan aan kou. Bescherm hem verder bovengronds met fleecedoek en rietmatten. Voor oleanders in potten geldt hetzelfde: voorkom dat de grond in de pot bevriest waardoor de plant geen water meer omhoog kan pompen en de plant als het ware verdroogt. Ook hier geldt: niet langer binnen houden dan noodzakelijk. Binnenshuis zijn ze zeer gevoelig voor een heel scala aan luizenfamilies. Vroeger hield ik ze de hele winter op zolder. In het voorjaar als ze weer naar buiten gingen plakten ze van alle kanten en zat er geen blad meer aan.

Vandaag is het ook de eerste zondag van de advent, het begin van de kersttijd. Kerstmis, het feest van het licht. We bereiden ons voor op het nieuwe jaar, op dit nieuwe licht. Komende week wordt het kouder en voor velen groeit dan het verlangen nog sterker naar het voorjaar, naar dit nieuwe licht. Toch zou ik niet willen wonen in een land zonder herfst en zonder winter, een land waar alle seizoenen gelijk zijn, waar het altijd ‘groen’ is. De wisseling van de seizoenen, ook deze ‘aftakelende’ natuur is prachtig. Des temeer genieten we straks weer van het nieuwe begin.

Ook de ‘aftakelende’ natuur is prachtig
   
   

VOORGAANDE                                                                               VOLGENDE