20 april 2014
Dood doet leven
Dood doet leven. Misschien is dit wel de belangrijkste betekenis van Pasen. Niet het zoeken van de eieren die een huppende haas heeft verstopt. Ook de brunch op paasochtend of het branden van de paasvuren zijn bijkomstigheden. En al helemaal de speciale aanbiedingen en extra kortingen die je  krijgt bij bouwmarkten en meubelboulevards is niet waar het met Pasen om draait.
Nee, de echte betekenis van Pasen ligt dieper. Na een glorieuze intocht in Jerusalem, een week eerder, zagen de Romeinen, die die gebieden destijds bezetten, de groeiende populariteit van Jezus als bedreiging voor hun macht. Met een list werd hij gevangen genomen, gemarteld en uiteindelijk ter dood gebracht. Toen enkele vrouwen een paar dagen later zijn lichaam wilden verzorgen bleek het graf leeg. Een engel die bij de ingang zat vertelde over de wederopstanding van Jezus. Iedereen die in hem gelooft en zijn leer verkondigt zal ook na de aardse dood verder leven. Dit leven na de dood is de belangrijkste steunpilaar van het katholieke geloof.
De Nederlanders zijn een proper volkje, al zou je dat aan het zwerfafval dat je overal aantreft, niet zeggen. Als er enkele jaren geleden in een bos of op de heide een boom omwaaide of dood ging dan werd deze zo snel mogelijk klein gezaagd en afgevoerd: opgeruimd staat netjes. Het keurige, netjes geveegde stoepje voor ons huis en de onkruidvrije achtertuin, toen nog niet van links tot rechts en van voren tot achter verhard, werd geprojecteerd op het bos. Het liefst zouden wij zien dat dit bos, dit stukje ‘natuur’, van tijd tot tijd keurig aangeharkt zou worden. Natuur, niet zoals hij zou moeten zijn, ongerept, maar zoals wij hem willen zien, ‘schoon en opgeruimd’. De visie hieromtrent is gewijzigd. Breken er bij een storm takken uit bomen, dan blijven die liggen. Valt een boom om dan blijft hij liggen. De boom wordt opgeruimd door de natuur zelf. Maar liefst 600 soorten paddenstoelen en zo’n 1350 soorten kevers zijn betrokken bij het ‘afbreken’ van dood hout. Veel van deze dieren en planten staan op de rode lijst van bedreigde soorten. Logisch natuurlijk, want jarenlang hebben wij hun voedsel weg gehaald. Uiteindelijk blijven alleen nog de mineralen, de bouwstoffen waaruit de boom heeft bestaan, over. En dit zijn weer de bouwstenen voor nog levende organismen.
De laatste jaren wordt er, onder de naam ‘dood doet leven’, ook voor gepleit om niet alleen dood hout maar ook dode dieren, dood wild, niet op te ruimen maar deze klus door de natuur zelf te laten klaren, zeker nu we de natuur steeds meer zijn gang laten gaan. Gekanaliseerde beken krijgen weer een vrije loop. Grote natuurgebieden worden met elkaar verbonden en steeds meer dieren die hier ooit hebben geleefd worden geherintroduceerd. Paarden, edelherten, runderen en bevers leven in deze gebieden maar gaan er ook in dood. In een aantal van deze gebieden worden paarden en runderen niet meer gezien als vee waarvoor de mens zorgplicht heeft, en waarvan de kadavers moeten worden opgeruimd, maar als wild. In 2008 werd door de rechter bepaald dat de dieren in de Oostvaardersplassen wél als wild mogen worden beschouwd en dat de dieren dus na hun dood mogen blijven liggen. Het is een vreemd idee. Tot nog toe werden alle grote dode dieren opgeruimd. Men was hiertoe wettelijk verplicht om zo infectieziekten en epidemieën tegen te gaan. Wetenschappelijk bewijs is hiervoor nooit geleverd. Het laten liggen zou juist goed zijn voor de biodiversiteit. Een belangrijke reactie van het wandelend publiek is dat ze niet onverwacht op een kadaver willen stuiten dat in verre staat van ontbinding is. Het is even wennen natuurlijk. Vaak worden de kadavers daarom verplaatst naar afgelegen plekken in dit natuurgebied waar weinig mensen komen. Dit gebeurt ook met doodgereden dieren.
Voor tal van andere dieren is zo’n dood edelhert een waar restaurant. Wild zwijn, vos, raaf, zeearend, buizerd en ga nog maar even door, allemaal schuiven ze aan. Maar ook vele soorten aasvliegen, mieren enzovoort. Op deze laatsten wordt weer jacht gemaakt door kortschildkevers. De laatste loodjes zijn voor schimmels en bacteriën die er uiteindelijk voor zorgen dat alleen nog mineralen overblijven die daarna weer opgenomen worden door de planten die weer door dieren worden gegeten. De cirkel is rond.
 In Nederland zijn pas enkele gebieden toegewezen waar de dieren niet als vee maar als wild worden gezien: de Veluwezoom en de Oostvaardersplassen. Ook het Nationaal Park de Meinweg en Park Maasduinen zijn opgenomen op deze lijst. Door de terugkeer van kadavers in dit gebied zijn er weer raven waargenomen in Noord-Limburg. Ook de echte Wilde Kat, de Felis silvestris, blijkt onlangs in Limburg te zijn gezien. Dit project is een grote stap vooruit in het stimuleren van een grotere verscheidenheid aan levensvormen.
Pasen. Geniet ervan! Laat de paasaanbiedingen voor wat ze zijn en trek er op uit, de natuur in. Het aantal gebieden waar het ‘dood-doet-leven-project’ loopt is nog beperkt. Voor het geval dat je er toch bang voor bent, dode dieren, je zult ze naar alle waarschijnlijkheid niet tegenkomen. De levende denk ik ook niet. Misschien hooguit een verdwaalde huppende haas met een mandje op zijn rug..…
 
Links: Tijdens een wandeling een paar weken geleden vonden we een dode zwangere das langs de kant van de weg. Doodgereden?
Rechts: Een merel vloog in volle vaart tegen het raam. Dit overleefde hij niet. Ik heb hem tussen struiken in de voortuin gelegd. Dood doet leven.
  
Links: Zeearend en kraaien smullen van een edelhert. (Oostvaardersplassen)
Midden en rechts. Edelhert. Het is even wennen. (Onderste foto’s en foto Wilde Kat: Internet)
VOORGAANDE VOLGENDE
|
