25 juli 2010
Roos van Jericho
Een warme vrijdagmiddag, eind jaren zestig. De zon brandt op de ramen van de klaslokalen van het Bernardinuscollege. Als een van de laatste lessen van de week hadden we dat jaar aardrijkskunde, zeker niet mijn lievelingsvak, hoewel de heer Hakewessel, onze leraar, dit toch altijd boeiend wist te  brengen. Zeker op de vrijdagmiddag wanneer iedereen het eigenlijk wel een beetje had gehad, was “doe de gordijnen maar dicht” een van zijn uitspraken, die we graag hoorden. Hij had, in mijn belevingswereld althans, een gigantisch ‘archief’ van dia’s van allerhande plaatsen over de hele wereld die hij tijdens zijn vele reizen had gemaakt. Hij had een voorkeur om die op de vrijdagmiddag aan ons te laten zien. Misschien had hij het zelf ook wel een beetje ‘gehad’. Het is nu misschien onvoorstelbaar, maar destijds wist je hiermee een hele klas te boeien. “Maar dit wil ik jullie eerst laten zien”. Uit een bruine papieren zak haalt hij een onooglijke bruine bol. Het lijkt een beetje op een verdroogde coniferenbal. “Heel wat jaren geleden bracht ik dit mee uit Egypte. Al die tijd lag het bij mij op zolder, boven op een kast in deze zak”. Voor hij met de dia’s begon vulde hij een schaaltje met water en legde de bol erin. “Let maar eens op wat er gebeurt”. Ik zat er dicht bij en het was niet te donker om te kunnen zien wat er zich op het schaaltje voltrok: mijn eerste kennismaking met de Roos van Jericho.(Selaginella lepidophylla)
Het is een boeiend plantje, ook hier weer een staaltje van inventiviteit om te overleven. Onder normale omstandigheden groeit en bloeit dit mosvarentje net zoals alle andere planten. Wanneer de omstandigheden echter verslechteren, en dan met name de watervoorziening, dan gaat dit plantje niet dood zoals de meeste andere planten. De bladeren en bloemen verdrogen, de wortels trekken zich terug uit de aarde, het hart van de plant rolt zich helemaal op en er blijft niet veel meer over dan een grijsbruin bolletje. En de wind blaast het voort door de woestijn tot het op een dag weer een plekje gevonden heeft waar de groeiomstandigheden goed zijn en voldoende water is. In no time ontvouwt het ‘balletje’ zich weer en begint de hele cyclus van voren af aan. Dat was ook het geval op dat schaaltje, die vrijdagmiddag in ons aardrijkskundelokaal: gunstige groeiomstandigheden. In het schemerdonker volgde ik het proces op de voet hoewel ik pas na het weekend het eindresultaat zag.
In droge toestand kan het bolletje vele, zelfs honderden jaren , in leven blijven. Bij verschillende culturen wordt het plantje dan ook gezien als het symbool voor het eeuwige leven en vertrouwen in de natuur. Er zijn plantjes die al generaties in de familie zijn en van vader op zoon doorgegeven worden. In Egypte zijn mummies gevonden met zo’n balletje in hun hand. Terwijl de farao echt tot stof was weergekeerd bleek het bolletje, na een flinke watergift, weer tot leven te komen en zelfs prachtig groen te worden.
Tal van gebruiken zijn bekend rondom dit plantje. Zo zou het helpen de lucht schoon en fris te houden en in droge vorm weert het insecten. Op de vooravond van Kerstmis laat men de Roos van Jericho onder de kerstboom weer tot leven komen. Het water wordt daarna gebruikt om allerlei kwaaltjes te genezen. Weeën worden verlicht als je dit water over de buik van de zwangere vrouw, die op het punt staat te bevallen, laat lopen. Een voetbad doet wonderen bij vermoeide voeten en, al zie je het nooit tussen de commercials op TV, het is hét middel tegen rimpels en een ouder wordende huid. Dus dames, gewoon doen, omdat je het waard bent.
Jaren geleden kocht ik zo’n ‘bolletje’. Ik heb het toen natuurlijk meteen ‘tot leven gewekt’. Afgelopen week vond ik het weer en heb het nogmaals op een schaaltje water gelegd. En ook nu, net als ruim veertig jaar geleden in dat klaslokaal, fascineerde het me weer.
  
In een paar uur ontrolt het zich en een dag later is het zelfs weer prachtig groen.
VOORGAANDE VOLGENDE
|
